Oftewel: 5 redenen waarom het onnodig is om als bedrijf naar het geslacht van klanten te vragen in formulieren en communicatiemiddelen.
Als organisatie wil je je klanten zo persoonlijk mogelijk te woord staan. Wellicht is dat (één van de redenen) waarom je op het contactformulier naar hun geslacht vraagt. Je wilt ze immers aan kunnen spreken met ‘meneer’ of ‘mevrouw’. Inmiddels zijn er veel organisaties die beseffen dat je hiermee niet iedereen tegemoet komt; zij voegen een derde optie toe naast ‘man’ of ‘vrouw’, zoals ‘anders’, ‘x’ of ‘non-binair’*. Maar hoe spreek je die derde groep dan aan in mails, brieven of gesprekken? En als je mensen op een genderneutrale manier kunt aanspreken, is het dan eigenlijk nog wel nodig om naar iemands geslacht (of gender) te vragen? Hieronder geef ik je 5 tips voor het onderhouden van klantcontact op een neutrale manier. Hiermee zullen al je klanten zich aangesproken voelen: niemand voelt zich buitengesloten of apart gezet. Kortom: een prettig staaltje inclusieve communicatie.
Tip 1: gebruik iemands voornaam
In plaats van “meneer” of “mevrouw” kun je iemands naam gebruiken in de aanhef van een brief of mail. Waar je eerst bijvoorbeeld “Beste meneer Malali” zou zeggen, zeg je nu: “Beste Rodrigo Malali”. Of Rodrigo nu een man, vrouw of non-binair persoon is, is dan irrelevant. Kies zelf of je het bij een voornaam wilt houden (informeel) of voornaam + achternaam (formeler). Let op: het is hierbij dus wenselijk dat je begint met het opvragen van voornamen als je dat nog niet deed. Je maakt de communicatie zo persoonlijker én genderneutraal.
Tip 2: gebruik iemands functie of rol
De NS gaf een paar jaar geleden al een mooi voorbeeld. In plaats van “Beste dames en heren” gebruiken zij nu “Beste reizigers” in hun omroepsystemen en communicatie. Wel zo duidelijk: waarom zou je immers die grote groep reizigers in twee hokjes verdelen als je ze aanspreekt? Dit is eenvoudig in te zetten bij andere soorten organisaties en hun klanten. Denk aan:
- Beste bezoekers;
- Beste ouders;
- Beste studenten;
- Beste leerlingen;
- Beste cursisten;
- Beste cliënten;
- Beste plantliefhebbers;
- Beste wellness-genieters;
- Beste leden;
- Etc.
Tip 3: deel je producten of diensten niet in op man/vrouw
Een jongenstrui of een meisjestrui, een mannenparfum of een vrouwenparfum, een vrouwencoach of een mannencoach… dit soort onderverdelingen zijn erg sturend voor je (toekomstige) klanten. Waarom zou je jongetjes links en meisjes rechts in je winkel laten shoppen? Ze kunnen zelf toch ook kiezen tussen een roze tutu en een blauwe drakentrui? Waarom richt je jouw confronterende, fysiek uitdagende coachstijl alleen op mannen, als er ook vrouwen en non-binaire mensen zijn die hier baat bij hebben? En wat als een man of non-binair persoon nu graag een bloemetjesparfum draagt? Wat mij betreft stoppen we met het ‘genderen’ van kleding, producten of diensten en laten we mensen lekker zelf kiezen waar ze behoefte aan hebben.
Hoe zit het dan met zwangerschapsbegeleiding, condooms, tampons, baardtrimmers en avondjurken?
Bied je een dienst of product aan waarvan je denkt dat het echt alleen gericht is op mannen of vrouwen? Ook hierbij geldt: waarschijnlijk is het niet zo eenduidig als je denkt. Sommige mensen zullen niet in die norm vallen, zoals vrouwen die niet menstrueren of geen kinderen kunnen krijgen. Niet alle mannen hebben behoefte aan een baardtrimmer. En er zijn mensen die jouw product nodig hebben maar niet aangesproken willen worden als man of vrouw. Zo zijn er trans mannen die zwanger kunnen worden, vrouwen met baardgroei, intersekse** of non-binaire personen die menstrueren of juist een condoom nodig hebben en mannen die graag een avondjurk dragen. Het is vermoeiend en pijnlijk om steeds weer tegen de binaire oppositie (tweedeling) van man vs. vrouw aan te lopen – met de daarbij behorende verwachtingen – als je daar niet in past. En dat niet alleen: het werkt ook stereotypen en seksisme in de hand. Vermijd dus óók hier het benoemen van “man” of “vrouw”. Zo voelt iedereen zich welkom en je cisgender*** man-/vrouwklanten komen niets tekort!
Hoe je je klanten/cliënten dan aanspreekt? In tip 2 vind je hopelijk al wat inspiratie. Denk aan ouders, mensen, personen, kinderen, gebruik (voor)namen of verzin creatieve oplossingen zoals “glamour lover” (voor je klant die een prachtige showjurk bekijkt) of “stoppel-stopper” of “snorverzorger” voor de mensen die hun gezichtshaar tiptop in orde willen hebben.
Richt jij je (social media) advertenties specifiek op mannen of vrouwen? Denk eens creatief na en zoek naar andere kenmerken van jouw doelgroep. Houden ze bijvoorbeeld van sport, muziek of dieren? Kopen ze graag babykleertjes? Wonen ze op een specifieke plek? Er zijn zo veel kenmerken te bedenken; het geslacht of gender van je klant is daarbij mééstal echt niet leidend.
Tip 4: vraag naar iemands voornaamwoorden
Is het binnen je organisatie nodig dat je over je klanten spreekt, rapporten maakt, overlegt? Dan is het prettig als je weet welke voornaamwoorden iemand gebruikt. Dit zijn de woorden hij/hem/zijn, zij/haar, hen/hun of die/diens. Die gebruik je dus niet wanneer je direct met iemand spreekt, maar wanneer je óver iemand spreekt. In plaats van vragen naar iemands geslacht kun je dus beter naar iemands voornaamwoorden vragen (en vervolgens niet vervallen in aannames over hoe iemand dan aangesproken of ingedeeld wil worden). Hoe je de non-binaire voornaamwoorden hen/hun en die/diens op een correcte manier gebruikt, leg ik uit in een andere blog.
Je kunt ook altijd neutraal blijven door het te hebben over “de cliënt” of een (voor)naam te noemen. Voorbeeld: “Robin heeft moeite met spreken voor de klas. Deze leerling is erg verlegen.”
Tip 5: spreek je lezer direct aan of in meervoud
Dit zijn eigenlijk twee tips in één: graag gedaan. 😉 Om constructies met ‘zijn/haar/hun/diens’ te vermijden kun je in teksten je lezer direct aanspreken. Voorbeeld:
De bezoeker kan zijn/haar/hun/diens jas ophangen in de garderobe.
- Je kunt je jas ophangen in de garderobe.
Of maak er meervoud van:
- Bezoekers kunnen hun jas ophangen in de garderobe.
Fantastisch dat je deze blog hebt gelezen. Je bent bezig met het inclusiever maken van jouw communicatie naar je klanten toe en hopelijk ook die binnen je organisatie. Inclusie gaat niet over één nacht ijs, het is een proces waarin je waarschijnlijk eeuwig kunt blijven leren. Het vergt empathie, zelfreflectie en een beetje creativiteit. Je zult aan de slag moeten met het bestuderen van jouw eigen overtuigingen en aannames over mannelijkheid, vrouwelijkheid, ‘hoe het hoort’ en hoe je jouw steentje bij kunt dragen aan meer inclusie in onze samenleving. Ik ben blij dat je dat doet, want persoonlijk vind ik het elke keer als ik op een formulier weer tussen ‘man’ of ‘vrouw’ moet kiezen ontzettend irritant. Ik zou natuurlijk gewoon ‘vrouw’ in kunnen vullen, want dat is wat ik ben. Maar waarom is het nodig? Het zou niet uit moeten maken.
Ik geloof dat een wereld waarin de mensheid niet in twee categorieën wordt ingedeeld een mooiere wereld is, waarin kinderen en volwassenen vrij zijn om zich te ontwikkelen en te doen wat bij hen past. Het begint bij voornaamwoorden en genderneutrale communicatie en wie weet eindigt het bij een wereld waarin vrouwen en trans personen veilig over straat kunnen, waarin mannen mogen huilen en je geslacht niet bepaalt of je erkend wordt als expert in je vakgebied.
Loop je nog tegen uitdagingen aan in je communicatie naar je klanten of medewerkers toe op dit gebied? Laat het me weten. Ik denk graag met je mee. Als tekstschrijver lever ik inclusieve teksten, vrij van stereotypes en bewust van nuances en maatschappelijke connotaties. Ook geef ik workshops en webinars waarmee ik je aan het denken zet én je inspireer om praktisch aan de slag te gaan binnen jouw organisatie.
.
.
.
*non-binair persoon: iemand wiens genderidentiteit niet past binnen de hokjes ‘man’ of ‘vrouw’
**intersekse persoon: iemand die met zowel mannelijke als vrouwelijke, of niet in te delen geslachtskenmerken is geboren
***cisgender: mannen of vrouwen die zich identificeren met het gender dat bij de geboorte werd benoemd.
Meer lezen over inclusief taalgebruik?
Op mijn blog verschijnen regelmatig nieuwe posts over diverse onderwerpen die onder inclusief taalgebruik vallen. Denk aan de betekenis van de LHBTIQ+-letters, het gebruik van non-binaire voornaamwoorden, waarom je beter ‘wit’ kunt zeggen dan ‘blank’, het verschil tussen toegankelijkheid en inclusie, etc.
Wanneer is het wettelijk verplicht om het geslacht van je klanten te registreren? Lees het in de toolkit onnodige sekseregistratie van Atria.
