Als je twee of meer miskramen (tot twintig weken) hebt gehad, spreekt men van ‘herhaalde miskramen’. Primaire herhaalde miskramen betekent dat een vrouw nog nooit een zwangerschap verder dan twintig weken heeft uitgedragen. Van secundaire herhaalde miskramen spreekt men wanneer de vrouw wel al eerder een zwangerschap volledig uitgedragen heeft.
Hoe vaak komen herhaalde miskramen voor?
Vijftien van de 100 zwangerschappen eindigen in een miskraam. Dat aantal van 15% gaat alleen over de zwangerschappen die vastgesteld zijn. Maar veel zwangerschappen eindigen al heel vroeg, zelfs voordat de normale menstruatie op gang komt. Dan is het nog niet eens bekend dat er een zwangerschap is. Als je die meetelt, wordt wel gezegd dat zelfs de helft van alle zwangerschappen eindigt in een miskraam.
Als je één miskraam hebt meegemaakt is de kans op herhaling in een volgende zwangerschap niet of nauwelijks verhoogd, maar na twee miskramen is de kans ongeveer 25%, en na drie miskramen is dit ongeveer 35%. Dat lijkt misschien heel veel, maar de kans dat een volgende zwangerschap wél goed afloopt is nog steeds het grootst, gemiddeld 65 – 70%. Jouw persoonlijke kans worden ingeschat op basis van je leeftijd en het aantal doorgemaakte miskramen, nadat aanvullend onderzoek is verricht. Jouw persoonlijke kans worden ingeschat op basis van je leeftijd en het aantal doorgemaakte miskramen, nadat aanvullend onderzoek is verricht.
Wanneer komen de meeste miskramen voor?
Van alle vormen van zwangerschapsverlies treedt 90% op in de eerste zestien weken (miskramen). Hiervan treedt weer 90% op in de eerste twaalf weken. Daarbij is het zo dat bij veel miskramen die rondom de twaalfde week spontaan optreden, het vruchtje al eerder is gestopt met groeien: het is heel normaal dat daar een week of twee tussen zit. Als je dus bij een echo met tien weken hartactie ziet, heb je een heel grote kans dat de zwangerschap daarna voorspoedig zal verlopen.
Oorzaken
De oorzaken van (herhaalde) miskramen verschillen, afhankelijk van hoe ver de zwangerschap gevorderd is. Evenals bij een eenmalige miskraam is er bij herhaalde miskraam meestal een aanlegstoornis die bij de bevruchting is ontstaan. Het embryo groeit dan niet verder en wordt afgestoten. Vrouwen kunnen na een aantal miskramen een grotere kans hebben op een nieuwe miskraam en bij deze vrouwen kan een achterliggende oorzaak/aandoening waarschijnlijk iets vaker voorkomen. Toch wordt maar bij ongeveer 15-20% van de paren een duidelijke oorzaak gevonden voor de herhaalde miskraam. Bij late miskramen (tussen ca. twaalf weken en ca. zestien weken) zijn vaak al andere dingen aan de hand dan bij vroege miskramen (tot ca. twaalf weken). Oorzaken kunnen onderscheiden worden in oorzaken bij het vruchtje, oorzaken bij de vrouw, oorzaken bij de man.
Oorzaken bij het vruchtje
De meeste miskramen ontstaan door chromosoomafwijkingen. Dat is dan ook het antwoord dat vrouwen als eerste krijgen wanneer ze hun gynaecoloog vragen naar het waarom van deze miskraam. Er zijn twee soorten chromosoomafwijkingen bij het vruchtje mogelijk:
- Toevallige chromosoomafwijkingen (na de bevruchting ontstaan)
- Erfelijk bepaalde chromosoomafwijkingen (bij één of beide partners)
Meer informatie over deze oorzaken, vind je in de brochure herhaalde miskramen
Oorzaken bij de moeder
Infecties
Toxoplasmose en rode hond kunnen hooguit één keer een miskraam veroorzaken. Wanneer een vrouw deze infecties eenmaal gehad heeft, heeft ze antistoffen aangemaakt die bij een volgende infectie haarzelf en haar zwangerschap beschermen. Herhaalde miskraam is dus nooit het gevolg van een infectie zoals door toxoplasmose of rode hond. Op deze stoffen kun je je eenvoudig laten testen. Als je zwanger bent, zegt dat niets over deze huidige zwangerschap: het kan zijn dat je de ziekte net opgelopen hebt en dus net aan het doorgeven bent aan je kindje. Maar als je je laat testen vóórdat je weer zwanger bent en de uitslag is positief (antistoffen gevonden) dan hoef je daarna niet meer bang te zijn voor katten (bron van toxoplasmose besmetting) en kun je daardoor geen miskraam meer krijgen. Dit geldt overigens niet voor de lysteria-bacterie die in rauwe melk en rauw vlees kan zitten. Deze bacterie kan ook bij herhaalde besmetting miskramen en /of afwijkingen aan de vrucht veroorzaken.
Oorzaken in de vorm van de baarmoeder (anatomische problemen)
Van vleesbomen, een tussenschot in de baarmoeder en afwijkende vorm van de baarmoeder is niet bewezen dat zij een miskraam veroorzaken. Andere vrouwen met eenzelfde kwaal kunnen een zwangerschap volledig uitdragen. Een tussenschot in de baarmoeder geeft een verhoogde kans op herhaalde miskraam. Of het verwijderen van het tussenschot minder miskramen oplevert en veilig is moet nog in wetenschappelijk onderzoek worden vastgesteld (TRUST studie, zie watverwachtu.nl). Groeiproblemen treden overigens vaak pas op in het tweede trimester (als de placenta echt moet gaan werken) en anatomische problemen zijn in de regel geen oorzaak van vroege miskramen (onder de acht weken).
Hormonen
Er wordt beweerd dat een tekort aan progesteron in de eerste weken van de zwangerschap merkbaar is wanneer een zwangerschap fout loopt, en dat het nemen van progesteron tabletten de kans op een miskraam zou verkleinen. Inmiddels is aangetoond dat dit medicijn niet effectief is, dankzij de resultaten van dePromise studie. Het voorschijven van progesteron tabletten wordt dan ook ontraden.
Immunologische problemen
Normaal gesproken is het immuunsysteem een gezond systeem van het lichaam om ziekte in het lichaam op te sporen en zich te verdedigen tegen vreemde stoffen. Zodra het immuunsysteem een vreemde stof herkent, worden antistoffen gemaakt tegen de indringer (door de witte bloedlichaampjes) die de indringer kunnen bevechten of het lichaam beschermen tegen de indringer.
Er worden twee soorten immuunafwijkingen onderscheiden: auto-immuunafwijkingen en allo-immuunafwijkingen.
– Auto-immuunafwijkingen
Dit zijn immuunafwijkingen van het lichaam van de vrouw tegen lichaamseigen stoffen. Volgens sommige onderzoekers zijn auto-immuunafwijkingen verantwoordelijk voor 30% van de herhaalde miskramen. Er worden drie soorten auto-immuunafwijkingen onderscheiden:
- Antifosfolipide Syndroom (AFS)
- Antinucleaire antilichamen (ANA)
- Schildklier antilichamen
– Allo-immuunafwijkingen
Dit zijn immuunafwijkingen van het lichaam van de vrouw tegen niet-lichaamseigen stoffen. In dit geval is dat het deel van de vrucht dat door de vader wordt geleverd. Normaal zou je verwachten dat het immuunsysteem van de vrouw tracht om vreemd weefsel te vernietigen, maar een zwangerschap is een uitzondering. Allo-imuunafwijkingen kunnen twee oorzaken hebben:
- het immuunsysteem herkent de zwangerschap niet: een te grote hoeveelheid ‘Natural Killer’ cellen kan miskramen veroorzaken.
- een abnormale immunologisch respons op de zwangerschap: embryo toxiciteit van door cellen gemaakte proteïnen (eiwitten) die cytokinen genoemd worden.
Meer weten over immuunafwijkingen en de behandeling daarvoor?
Zie onze brochure herhaalde miskramen
Andere factoren
Er zijn nog enkele factoren die een rol kunnen spelen bij herhaalde miskraam:
- Hogere leeftijd
Voor vrouwen beneden de 35 jaar is de kans dat een zwangerschap in een miskraam eindigt, ongeveer 15%. Tussen de 35 en 40 jaar eindigt 20% zwangerschappen in een miskraam, en tussen de 40 en 45 jaar is de kans opgelopen tot 50%. De kans neemt dus toe met de leeftijd. - Roken
Vrouwen die roken maken vaker een miskraam door dan vrouwen die niet roken. Als je regelmatig rookt kan het risico op een miskraam met 30 tot 50% hoger worden. - Overgewicht
Vrouwen die overgewicht hebben maken iets vaker een miskraam door dan vrouwen die geen overgewicht hebben.
Oorzaken bij de vader
Afgezien van chromosoomafwijkingen (zie erfelijke afwijkingen bij het vruchtje) lijkt er weinig fout te kunnen zijn bij de vader. Onderzoek naar de kwaliteit van het sperma wordt standaard overgeslagen met als argument dat het zwanger worden immers wel lukt. De beweeglijkheid, spermadichtheid, en vorm (morfologie) van het zaad is bij mannen met herhaalde miskramen niet anders dan bij gemiddelde vruchtbare mannen.
Onderzoek naar mogelijke oorzaken
Na twee miskramen is het een goed idee om met de gynaecoloog te bespreken of onderzoek naar oorzaken gedaan moet worden. Het onderzoek bestaat uit bloedonderzoek. De belangrijkste onderzoeken zijn chromosoomonderzoek (bij man en vrouw) en onderzoek naar antifosfolipiden syndroom (bij de vrouw). Daarnaast behoort ook onderzoek naar hom*ocysteïne (bij de vrouw) tot de standaard onderzoeken. Het kan zijn dat de gynaecoloog eventueel echoscopisch onderzoek van de baarmoeder en eierstokken voorstelt.
Helaas wordt echter bij zo’n 80% van de paren geen oorzaak gevonden voor de herhaalde miskramen.
Kun je een volgende miskraam voorkomen?
Omdat in de meeste gevallen geen oorzaak wordt gevonden voor de miskramen, zijn er weinig mogelijkheden om een nieuwe miskraam te voorkomen. De enige tips die gegeven kunnen worden, gelden eigenlijk voor elke vrouw die zwanger wil worden:
- gezond en gevarieerd eten
- niet overmatig drinken
- niet roken
- geen medicijnen innemen zonder overleg met een arts
- dagelijks een tablet foliumzuur van 0,4 of 0,5 mg
- bij overgewicht proberen af te vallen
Emoties
Na een miskraam kun je een moeilijke tijd doormaken. Hoe je de miskraam hebt ervaren, is zeer persoonlijk. Je hebt iets dierbaars verloren en daarom kun je na een miskraam spreken van een rouwproces. Verdriet, schuldgevoel, ongeloof, boosheid en een gevoel van leegte zijn veel voorkomende emoties, na elke miskraam opnieuw. Zeker als een miskraam zich meerdere keren herhaalt, betekent dit vaak een grote psychische belasting.
Omdat de omgeving vaak niet op de hoogte is van de zwangerschap of te weinig begrip toont, is het vaak moeilijk met anderen over deze emoties te spreken. Toch is dat belangrijk voor de verwerking. Voor velen is het ook heel moeilijk te accepteren als het onderzoek geen duidelijke oorzaak aantoont en behandeling niet mogelijk is. In dat geval ervaren de meesten gevoelens van angst en onzekerheid en vragen zij zich af of zij ooit nog eens een eigen kind in hun armen zullen houden.
Wil je meer lezen?
- Brochure herhaalde miskramen
- Herhaalde miskramen beslisprogramma
- Onderzoek: liever geen curettage na miskraam
- Informatie over herhaalde miskramen op Thuisarts
